Nieuw geluidsfragment: Toelichting op Bachs Matthäus-Passion en meer
De Matthäus-traditie in Nederland dateert van 1870. Al sinds 1899 wordt Bachs Matthäus-Passion jaarlijks op Palmzondag uitgevoerd in het Amsterdamse Concertgebouw. Dirigent Willem Mengelberg begon ermee, na hem zetten Eduard van Beinum en Eugen Jochum de traditie voort (laatstgenoemde tot en met 1972) en ook nu nog is er elk jaar op Palmzondag een uitvoering van Bachs passiemuziek in de Amsterdamse muziektempel te horen.
Ook Piet van Egmond heeft in ruime mate bijgedragen aan de Matthäus-traditie in Amsterdam. In 1936 voerde hij het werk voor het eerst uit in de Lutherkapel met het koor van de Lutherkapel en het koor ‘Cantate Dominum’ met solisten en een orkest, bestaande uit collega’s en oud-studiegenoten. In de jaren 1938, ’39 en ’40 bracht hij het werk in het kerkgebouw ‘De Kloof’, in 1941 in de Nieuwe Kerk en in de jaren 1942 en ’43 in de Oude Lutherse Kerk aan het Spui. De koren zijn dan inmiddels samengevoegd tot ‘Amsterdams Oratorium Koor’ (AOK). Na de oorlog leidt hij elk jaar enkele uitvoeringen in het Amsterdamse Concertgebouw en één uitvoering in Zeeland: vanaf 1948 enkele keren in de Basiliek van Hulst en van 1954 tot en met 1973 in de Sint-Baafskerk te Aardenburg.
 |
|
Van Egmond voelde zich bijzonder aangetrokken tot Bachs passiemuziek volgens het evangelie naar Mattheüs. Al in 1934 publiceerde hij een uitvoerig epistel over dit werk in Hervormd Amsterdam. Elk jaar verdiepte hij zich opnieuw in de partituur en ontdekte hij opmerkelijke details en verbanden. Hij zag de Matthäus-Passion als een dramatisch werk en ontdekte veel symboliek achter de noten, waarover hij met verve kon vertellen. In 1961 nodigde Willem Duys drie ‘Matthäus-dirigenten’ uit in zijn televisieprogramma Muziek Mozaïek: Eugen Jochum, Anthon van der Horst en Piet van Egmond, die elk hun eigen visie op het werk en de uitvoering ervan gaven. In 1965 en 1967 was Van Egmond te gast in Duys’ populaire programma Voor de vuist weg en praatte daarin honderduit over Bachs Matthäus-Passion. Zo enthousiast, dat het programma fors uitliep, en kijkers naar de AVRO belden en schreven of Van Egmond daar niet wat langer over kon vertellen. En zo kreeg de dirigent in 1968 drie kwartier van de AVRO om – met slechts een piano aan zijn zijde – op televisie zijn visie op de Matthäus-Passion uiteen te zetten. Van deze uitzending bestaat alleen nog een geluidsopname, die in 1994 door de stichting op musicassette werd uitgebracht (thans uitverkocht). |
|
 |
|
| Op de website kan de bezoeker nu een geluidsfragment uit het televisieoptreden uit 1968 beluisteren. Het gaat over “de verloochening van Petrus”, waarbij Van Egmond aan het eind een staaltje parelende pianistiek weggeeft wanneer hij de z.g. ‘Geld-aria’ voorspeelt. Je hoort als het ware de zilverlingen over de tempelvloer rollen. |
Het tweede geluidsfragment is de bas-aria ‘Gib mir meinem Jesum wieder’, en dat is een bijzondere opname. Dit was namelijk een van de aria’s die Van Egmond bij de uitvoering in het Amsterdamse Concertgebouw meestal wegliet (om des tijds wille) en dus niet voorkomt op de EMI-plaatopname uit 1967 – thans op cd – onder zijn leiding. Deze eigen, niet geheel complete opname dateert van 15 april 1962, toen het AOK bij uitzondering op Palmzondag de volledige Matthäus-Passion in het Concertgebouw ten gehore mocht brengen omdat het Concertgebouworkest die week op tournee was. De aria wordt gezongen door de bas Peter de Vos, begeleid door het Utrechts Stedelijk Orkest o.l.v. Piet van Egmond. Deze beide fragmenten zijn ook te vinden op de audio-cd bij de biografie Piet van Egmond - Een leven voor muziek.
Het derde geluidsfragment betreft het koor ‘Wenn ich einmal soll scheiden’, een gedeelte uit de live-opname uit 1967, in datzelfde jaar door dagblad de Telegraaf uitgebracht op 3 lp’s en in 1994 op cd uitgegeven (Royal Classics ROY 6506). Deze uitgave is nog beperkt leverbaar via onze stichting (zie menu ‘Winkel’, bestellijst). In dit koraal liet Van Egmond een deel van zijn koor neuriën, wat een bijzonder effect opleverde.